KARİYER PLANI OLUŞTURMA
Kendimi Hangi Açılardan Tanımalıyım?
Doğru kariyer planı için aşağıdaki konularda kendini tanımalısın:
Bireyin kendini kişilik özellikleri açısından tanıması
Bireyin kişilik özellikleri icra edeceği mesleği doğrudan etkiler. Bu nedenle bireyin mesleklerin gerektirdiği kişilik özelliklerini inceleyerek kendisi ile karşılaştırmalıdır.
Örneğin mizaçsal olarak az iletişim kurma yatkınlığı olan bir birey halkla ilişkiler veya öğretmenlik gibi sürekli olarak insan iletişimi gerektiren bir meslekte hem mutlu olamayabilir hem de işin gereklilikleri yerine getirecek performansı gösteremeyebilir. Bu nedenle bireyin kişilik özellikleri ve mesleklerin gerektirdiği kişilik özelliklerini iyi tanımalı ve ilişkilendirmelidir.
Bireyin kendini yetenekleri açısından tanıması
Yetenek, bireyin bir işi yapabilme potansiyelidir. Yeteneklerimizi doğuştan getiririz. Bir mesleği icra edebilmek için o mesleğin gerektirdiği yeteneklerin bizde olması gerekir.
Örneğin dans etme yeteneğiniz yoksa bile dans edebilirsiniz belki ama dans etmeyi bir meslek olarak icra etmek çok mümkün olmayabilir. Meslek olarak icra edebilmen için bundan para kazanabilecek, başkalarının beğenisini kazanabilecek ve aynı zamanda doyum sağlayabileceğin kadar performans sergilemen gerekir. Ama bu hobi olarak ilgilenmeyeceğin anlamına gelmez.
Bireyin kendini ilgileri açısından tanıması
Günlük yaşamımızda araba kullanmak, tamir etmek, resim yapmak, gezmek gibi bir sürü faaliyette bulunuruz. Bunların bazılarından zevk alırken, bazılarından zevk almayız. Zevk aldığımız veya hoşlandığımız işleri yeniden yapmak isteriz. İşte, ilgi bir işi yapmaktan hoşlanmak ve yeniden yapmak istemektir.
O zaman ilgilerimizi tanırsak ve bu ilgilerin içinden yeteneğimizin olduğu bir mesleği seçersek aslında ömür boyu yapmaktan keyif alabileceğimiz bir işi yapmış olacağız.
Bireyin kendini mesleki değerleri açısından tanıması
Bazı arkadaşlarınız üniforması için, bazıları çok para kazandırdığı için bazıları çok havalı olduğu için o mesleği seçmek isteyebilir. İşte mesleki değer:
Bir mesleğe girme sonucunda o mesleğin getirilerinden elde edilen doyum ve bir mesleği birey için değerli kılan özelliklerdir. Mesleki değer, bir meslekten elde edilen kazanç, statü, ödül vb. sonuçlardan ortaya çıkan doyumdur.
O zaman mesleki değerlerimiz bizim hangi mesleğin hayattan beklentilerimizi karşılayacağı ile ilgili fikir vermesi açısından oldukça önemlidir.
Bireyin kendisini sağlık açısından tanıması
Bireyin sağlık durumu ve koşulları alacağı eğitimden yapacağı mesleğe her şeyi belirler. Bu nedenle sağlık durumuna ilişkin kendini tanıması gerekir.
Örneğin düztabanlık sağlık sorunu olan bir birey ayakta ve sürekli olarak yürümesi gereken bir işi yapması oldukça zor görünüyor. Bu durumda bir 8. sınıf öğrencisinin böyle bir sağlık sorunu varsa mesela mesleki ve teknik Anadolu lisesinin konaklama ve seyahat alanına seçerse onun için sorun teşkil edebilir. Çünkü sağlık durumu işi icra etmesini engeller.
Bireyin kendini akademik başarı açısından tanıması
Akademik başarı diğer adıyla okul başarısı aslında kariyer yolculuğunun en önemli belirleyicisi olmasa da kendini bu açıdan tanıyarak doğru hedefler oluşturmana katkı sağlayacaktır. Bu nedenle lise seçiminden meslek seçimine tüm seçimlerin, akademik başarı açısından doğru performansı sergilemene ve doğru tercihlerde bulunmana bağlıdır.
Örneğin akademik başarın yüksekse merkezi sınav ile öğrenci alan liseleri tercih etmen senin için doğru karar olabilir.
Eğitim Seçeneklerini Tanıma
Tüm mesleklere belli bir eğitim sürecinin sonunda erişiriz. Bu nedenle hangi lise türüne gittiğin ve hangi yükseköğretim programını bitirdiğin kariyerin için oldukça önemlidir.
Örneğin ortaokuldan sonra öğrencilerin karşısına, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, Anadolu liseleri, Anadolu imam hatip liseleri, mesleki ve teknik Anadolu liseleri, güzel sanatlar ve spor liseleri gibi ortaöğretim seçenekleri çıkmaktadır.
O zaman her öğrenci bu seçenekleri araştırmalı bilgi edinerek kendine en uygun lise eğitimini alırsa doğru kariyer hamlesinde bulunmuş olur.