Çalışmanın Uygulandığı Okul

Çalışmanın Özeti

Bütün göç alan kentlerde kentlerin değerlerine sahip çıkılması ancak kentlilik bilincinin oluşturulması ve geliştirilmesi ile mümkün olacaktır. Kentte yaşamak bir insanın gerçekten kentli olduğu ya da kentlilik bilincine sahip olduğu anlamına gelmez. Kentlilik bilinci oluşturmak için etkili bir şekilde kentlilik eğitimi verilmelidir. Yoğun göç alan illerin en temel sorunlarının başında şehre entegrasyon sorunu gelmektedir. Şehrin tarihi ve tabiat varlıklarının dışında alışveriş, eğlence, sanatsal ve kültürel olanaklarının da günlük hayatın içinde değerlendirilme ihtiyacı böyle bir çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır.

Çalışmanın Özgünlüğü

Hızla gelişen ve kontrolsüz bir kentsel büyüme gösteren şehrimiz, 80 ilin tamamından göç almaktadır. TÜİK verilerine göre şehrimizde yaşayan 2.936.803 kişiden yaklaşık olarak 1.350.000’inin nüfusa kayıtlı olduğu il diğer şehirlerdir. Yasalar ve sınırlamalarla kentin doğal yapısına ve kaynaklarına zarar verilmesi önlenemez. Bütün göç alan kentlerde kentlerin değerlerine sahip çıkılması ancak kentlilik bilincinin oluşturulması ve geliştirilmesi ile mümkün olacaktır. Kentlilik bilinci kapsamında kentler içine ön görülen 3 temel yaklaşım ön plana çıkmaktadır. 1. Kentin tarihi ve kültürel değerlerinin farkına varmak 2. Kentin fiziksel, kültürel ve sosyal dönüşümünü gerçekleştirmek. 3. Kente karşı aidiyet duygusunu hissederek, kenti sahiplenip korumak. Kentte yaşamak bir insanın gerçekten kentli olduğu ya da kentlilik bilincine sahip olduğu anlamına gelmez. Kentlilik bilinci oluşturmak için etkili bir şekilde kentlilik eğitimi verilmelidir. Piaget’in somut işlemler döneminde 7-11 yaş çocuğunun bilişsel yetileri giderek gerçeğe daha uygun değerlendirmeler yapabilecek düzeye gelir. Zamanı, yeri ve çevreyi tanıması daha kolaylaşır. 11 yaş ve üzeri soyut işlemler dönemi ise yetişkinlikle aynı süreçleri kullanır. Bu dönemler çocuklar arasında bireysel farklılıklar göstermekle birlikte 4. Sınıf öğrencileri, somut işlemler döneminden soyut işlemler dönemine geçiş dönemini oluşturduğundan projenin örneklemini oluşturmuştur.

Çalışmanın neden ihtiyaç duyulduğu

Öğretmenler Kurulu ve İl Danışma Kurulu’nda; Temel Eğitim Şube ve Özel Eğitim ve Rehberlik Şubelerinin de temel problemlerinden biri de göçe bağlı nedenlerden dolayı kentlilik bilincinin oluşturulamamasıdır. Yoğun göç alan illerin en temel sorunlarının başında şehre entegrasyon sorunu gelmektedir. Bu durumu birkaç açıdan değerlendirebiliriz: 1. Göç ile gelen ailelerin kendi hemşerilerinin olduğu bölgeye taşınma eğilimi, şehrin kültürü yerine kendi kültürünü şehirlere taşımayı tercih etmesi kentlilik bilincinin oluşmasını sekteye uğratmaktadır. 2. Bu mahallelerdeki okulların öğrencileri de genellikle bu şekilde yaşamayı tercih eden ailelerin çocuklarından oluştuğundan bu okullara özgü yerel bir sorunsalı da okulun stratejik hedeflerinden biri haline getirmektedir. Bazı okullardaki yerli öğrenci nüfus oranı % 1 lere kadar düşmektedir. 3. Ortaya çıkan bu durum şehirde gettolaşmaya neden olmakta ve insan mirasımızı ortak bir paydada zenginleştirmemizin önüne geçmektedir. 4. Milli Eğitim Bakanlığı’nın temel stratejilerinden biri de kent mirasının ve kentlilik bilincinin geliştirilmesinde okulların ve eğitimcilerin pozisyon almasıdır ki buna yönelik ortaokullar için bakanlık insiyatifler alacağının sinyalini vermiştir. “Şehrimi Tanıyorum” projesi buna bir örnek olarak görülmektedir.

Problem Durumu

Öğrencilerin kendi yaşadıkları şehirlerin dinamiklerini tanımaması eğitim bölgelerinde bulunan okulların temel sorunlarından birini oluşturmaktadır. Şehrin tarihi ve tabiat varlıklarının dışında alışveriş, eğlence, sanatsal ve kültürel olanaklarının da günlük hayatın içinde değerlendirilme ihtiyacı böyle bir çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır.

Çalışmanın Amacı

Bu proje ile kentlilik bilincinin oluşturulması, şehrin doğal, tarihi yerlerinin dışında fiziksel, kültürel, sosyal, ekonomik ve sportif olanaklarının da tanıtma, bu süreçte ebeveynlerle birlikte çocuklara yaşamsal deneyimlerin aktarılması amaçlanmaktadır.

Çalışmanın Hedefleri

• Kentlilik bilincinin oluşturulmasında eğitim kurumlarının rol, sorumluluk ve inisiyatif almasını sağlamak. • Kentlilik bilincinin oluşmasında yakından uzağa yöntemiyle önce mahallesini ve ilçesini sonra da yaşadığı şehri tanımasına olanak sağlayacak sistem geliştirmek. • Bireysel ve kitlesel deneyimlerle çocuğun kendini şehrine ait hissetmesini sağlamak. • Kentlilik bilinci oluştururken kişinin kendi öz kimliğine zarar vermeden ondan tamamen uzaklaşmadan yaşadığı şehrin yerel kimliğine adaptasyonunu sağlamak. • İlköğretim müfredatı içinde kentlilik bilinci ile ilgili bilgilendirici kavramların yetersiz olması nedeniyle öğrencilerin nitelik kazanmalarına ve beceri geliştirmelerine ortam hazırlamak • Projede yer alan öğrenci ve ailelerle birlikte hareket ederek şehrin tanınmasını sağlayacak etkinliklere yer vermek ve farkındalığı artırmak. • Araştıran, sorgulayan, düşünen ve üreten bir nesle ihtiyaç duyan dünyamız için yeni sosyal aktivitelerle öğrenci/veli temelli eğitim modellerinin ortaya çıkmasına olanak sağlamak. • İş ve sosyal yaşamda başarılı olmanın en temel şartlarından birisi içinde bulunduğu ortamda çevresindekilerle uyumlu olmaktır. Kaynaşma ve dayanışma ruhu içerisinde hareket edebilme yeterliliği kazandırmak. • Çeşitli etkinliklerle öğrencilerin, şehrin yaşam deneyimini içselleştirmesini sağlamak. • Kentlilik bilincini eğitim kurumlarının içine ve hatta sınıfların içerisine indirgeyerek bir kentlilik kültürü yaratmak.

Yöntem

İl MEM Proje Ekibi ve okul müdürlerinden oluşan bir komisyon oluşturulmuştur. Bu kapsamda alan taraması, tanıtım toplantıları yapılmıştır. Araştırmalarda nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler, daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip yorumlanmış bireylerin görüşleri betimlenmiştir.

Plan

Çalışmanın Uygulanması

İl MEM Proje Ekibi ve 3 merkez ilçeden 5 okul müdüründen bir komisyon oluşturularak toplantılar yapılmış, öğrencilerin kendi yaşadıkları şehirlerin dinamiklerini tanımaması ve kentlilik bilincinin oluşamaması ile ilgili karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları değerlendirilmiştir. Bu kapsamda araştırmalar yapılarak faaliyet planları hazırlanmıştır. Proje komisyonunda yer alan okul müdürleri ile projede yer alan okullardan 30 öğretmen, 50 veli ve 50 öğrenci ile bir araya gelerek projenin kurgusu üzerinde konuşuldu. Buna göre bir tema havuzu belirlendi. Bu tema havuzunun içerisinden de öncelikli 10 tema belirlendi. Her tema için proje ekibi tarafından bir talimatname hazırlandı. İl Milli Eğitim Müdürlüğü Temel Eğitim Bölümü tarafından proje ile ilgili yapılacak çalışmalar, okullara üst yazı ile duyurulmuştur. Projede yer almak isteyen okullar gönüllülük esasına göre belirlenip proje daveti gönderilmiştir. Projenin içeriği il genelinde projeye katılan okul müdürlerine, 4. Sınıf zümre başkanı öğretmenlerine merkezi tanıtım seminerleriyle anlatılmıştır. Öğretmenler tarafından da sınıf rehber öğretmenlerine, öğrenci ve velilere eğitimler düzenlenmiştir. Proje tanıtımı ile ilgili hazırlanan tanıtım sunumu tüm okullara ulaştırılmıştır. Okullar tarafından yürütme kurulları oluşturulmuş, proje çalışma planları hazırlanmıştır. Başta belirlenen 10 tema ile ilgili olarak etkinlikler aşağıda belirtildiği şekliyle ve yönergeleriyle uygulamaya konulmuştur. 1-Okul İçinde Şehir Köşeleri 2-Sınıf İçi Pano Düzenlenmesi 3-Anahtar Kelimelerle Şiir ve Hikâye Yazımı (Bursa Temalı) 4-Şehir Temalı Kitap Kapağı Tasarlama 5-Şehir Temalı Kitap Ayracı Tasarlama 6-İl İçi Geziler (Rehber Eşliğinde) 7-Hafta Sonu Aile Gezileri 8-Şehre Özgü Geleneksel Oyunlar 9-Şehirde Yemek Kültürü 10-Şehir Konulu Bilgi Yarışmaları (Okul İçi)

İzleme ve Değerlendirme

Uygulanan tüm bu faaliyetler, proje süreçlerinin bitiminden sonra rapor halinde komisyona sunulmuş ve komisyon tarafından değerlendirilmiştir.

Paydaşlara sağlanan katkılar, amaç ve hedeflere ulaşma düzeyi

1. Kentlilik bilincinin oluşturulmasında eğitim kurumlarının rol, sorumluluk ve insiyatif almasını sağlamak amacıyla planlanan etkinlikler projede yer alan okulların idareci ve öğretmenlerine adım adım anlatılmıştır. Etkinliklerin gerçekleştirilmesi sırasında üzerinde önemle durulması gereken konular özellikle belirtilmiştir. 2. Projede yer alan okulların tamamında toplam 215 şubenin ve 5772 öğrencinin aktif katılımıyla şehrin önemli yerlerinin ve yapılarının görsellerinin ve maketlerinin olduğu “ŞEHİR KÖŞELERİ” oluşturuldu. Bu çalışma hazırlanırken öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmelerine katkı sağlanmıştır. 3. Öğrencileri araştırmaya yönlendirerek sınıf içinde şehir köşelerinin oluşturulması hedeflenmiş, grup halinde etkinliklerle görseller hazırlanmıştır. 4. Projenin 3. Temasında 172 şubeden 4238 öğrencinin yer aldığı anahtar kelimelerle şiir ve hikâyeler yazılmış ortaya çıkan ürünler sınıf ve okul panolarında, okulların web sayfalarında dönüşümlü olarak yayınlanmıştır. 5. Şehir temalı “Kitap Kapağı ve Kitap Ayracı” hazırlama etkinliğine katılan toplam 6184 öğrencinin eserleri arasından en başarılı olanlar kendi okullarında seçilerek bu öğrencilere kitaplar hediye edilmiştir. Aynı zamanda okulların sene sonu sergilerinde sınıf bazlı tüm çalışmalar ayrı olarak sergilenmiştir. 6. Araştıran, sorgulayan, düşünen ve üreten bir nesle ihtiyaç duyan dünyamız için yeni sosyal aktivitelerle öğrenci/veli temelli eğitim modellerinin ortaya çıkmasına olanak sağlayacak aktiviteler planlanmıştır. Bunun en doğru ve etkili yolu da şehri gezerek yakından tanımaktır. Toplam 131 şube ve 6037 öğrenci ile şehir gezileri düzenlenmiştir. Geziler aracılığı ile geçmiş ile gelecek arasında köprü kurulmuştur. Kente göç ile gelen öğrencilerin uyumlarının sağlandığı okullardan gelen verilerle anlaşılmıştır.. 7. Kentlilik bilinci ile birlikte tarih bilincinin de kazandırılması hedefinden yola çıkarak geleneksel oyunlarımız ve geleneksel yemeklerimiz aile bireylerinin desteği ile beraber tüm öğrencilere aktarılmıştır. Bu etkinliklerde yer alan toplam 6919 öğrencinin mutlu ve heyecanlı oldukları okullardan gelen raporlardan anlaşılmıştır.

Sürdürülebilirlik ve Yaygınlaştırılabilirlik

Projede yer alan 63 okulda uygulanması planlanan 10 temanın da etkin bir şekilde uygulandığı, öğretmenlerin, öğrencilerin ve ailelerin gönüllü ve istekli olarak projede yer aldıkları gözlenmiştir. Her okul kendi ekonomik gücüyle ve ailelerin desteği ile projeyi sürdürmüştür. Kentlilik bilinciyle belirlediğimiz temalar arasında güçlü bir ilişki görülmüştür. 63 okuldan yaklaşık olarak 6000 öğrenci bu temaların en az biriyle ilgili ürünler ortaya koymuştur. Projemizin ana hedefi olan “Kentlilik Bilinci” nin kazandırılmasının tüm illerin ortak problemi olmasından dolayı ulusal düzeyde yaygınlaştırılabilme potansiyeli yüksektir. Nitekim projenin yürütüldüğü okullarımızdan gelen değerlendirme raporlarında kullanılan ifadeler, projemizin ne kadar büyük bir boşluğu doldurduğunu ve ulusal düzeyde yaygınlaştırılma ihtiyacının elzem olduğunu kanıtlar niteliktedir. Değerlendirme raporlarından örnek ifadeler:  “……. tanıtımına katkısı olmuştur. Şehirli olma bilincine olumlu katkısı olmuştur.” (…İlkokulu Öğretmeni)  “Öğrencilerimizin yöremizin güzelliklerini yakından görmesi ve tanıması açısından önemli bir proje olduğunu düşünüyorum.” (…İlkokulu Müdürü)  “Proje sayesinde Türk kültürünün önemli bir parçası olan geleneksel çocuk oyunlarının yaşatılması için bile projenin devam etmesini diliyorum.” (…İlkokulu Öğretmeni)  “Yaşadığımız şehri tanıma konusuna büyük farkındalık oluşturma fırsatı bulduk.”(…İlkokulu Müdürü)  “Kültürümüzü aktarmak, tarihi ve doğal güzelliklerimizi, değerlerimizi tanıtarak bu tarihi değerlerimizi koruma bilinci oluşturmak için çok güzel bir proje olduğunu düşünüyorum.” (…İlkokulu Müdürü)  “Evlerinde TV, bilgisayar oyunları ile vakit geçirmek yerine şehrimizin güzellikleri ile vakir geçirip, geleneksel çocuk oyunları ile farklı zevkler geliştirdiler.” (…ilkokulu Rehber Öğretmeni)  “Yaşadığımız şehrin her yönüyle tanınması için çok etkili bir çalışma olmuştur. Çalışmalar planlandığı şekilde zümre dayanışması içerisinde yapılmıştır. Velilerin de katılımıyla çok etkili sonuçlar elde edilmiştir.” (…İlkokulu Öğretmeni)  “Bu proje okulumuza farklı bir renk ve heyecan kattı. Böyle etkinlikler her yıl yapılmalı. Kültürel bilgi, derslere motivasyon açısından olumlu etkileri olmuştur.” (…İlkokulu Öğretmeni)  “……….’da yaşadığım için çok mutluyum. Bu etkinliklerle ………………hakkında bilmediklerimi öğrendim. Etkinliklerin devam etmesini ve geliştirilmesini istiyorum.” (…İlkokulu Öğrencisi)  “Arkadaşlarla yaşadığımız şehri tanımak eğlenceliydi. Mahallemizin dışında neler varmış neler?” (…İlkokulu Öğrencisi)  “Gezdiğimiz yerleri daha önce de görmüştüm. Ama hiçbir bilgim yoktu. Sadece etrafı görsel olarak seyretmiştim. Şimdi ise bu yer Sürecin tanıtılması aşamasında videolara yer verilmesi projenin önemli basamaklarından olup öğrencilere çok katkı sağlayacağı düşüler hakkında bilgi sahibi oldum. Oraların daha değerli olduklarını hissettim. Onları korumam gerektiğini düşünüyorum.”(…İlkokulu Öğrencisi)

Dokümanlar