Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Özel Eğitim Meslek Okulları, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin eğitimine yönelik çalışmaları çok boyutlu bir şekilde yürütmeye devam ediyor. Bu çerçevede, tarım alanında bahçe bitkileri, tarla bitkileri ve süs bitkileri-peyzaj olmak üzere üç alanda çalışmalar geçekleştiriliyor.
Türkiye genelinde eğitim faaliyetlerini yürüten 191 özel eğitim meslek okulunun 55'inde tarım alanı yer alırken 29'unda döner sermaye işletmesi bulunuyor. Tarım alanı bulunan özel eğitim meslek okullarının 41'inde geri dönüşüme katkı sağlayan kompost makinesi, 32'sinde uygulama serası, 18'inde damlama sulama sistemleri, 2'sinde sislenme sulama sistemleri ve 1'inde de yağmurlama sulama sistemi eşliğinde eğitimler sürdürülüyor.
Üç meslek dalında tüm süreçler için detaylı çalışmalar yapılıyor
Bahçe bitkileri dalında dikim, ekim, çelikleme, ayırma, daldırma ve aşılama vb. yöntemler kullanarak meyve ağacı üretimi yapılması ve ürünlerin satışa hazırlanmasına yönelik faaliyetler yürütülüyor. Bu dalda örtü altı yetiştiriciliği, mantar yetiştiriciliği seracılık ve topraksız tarım alanlarında yetiştirme teknikleri öğretilirken gübreleme, budama vb. özel tekniklerin öğretimine de yer veriliyor.
Tarla bitkileri dalında ise sera ortamı üretim, çelikle üretim, aşı ile üretim, tohum ile üretim ve topraksız tarım vb. yöntemler kullanarak üretim yapılması öğretilirken toprağın ekime hazırlanması, gübreleme, çapalama, sulama, hastalık ve zararlı haşerat ile mücadele konularında öğretimler veriliyor. Ayrıca yine tarla bitkileri dalında sıcak ve serin iklim tahılları, tek yıllık baklagiller, çok yıllık baklagiller, yem bitkileri, mantar yetiştiriciliği, sebze ve meyve yetiştiriciliği öğretiliyor. Bu işlemlerin yanı sıra bahçe bitkilerinde olduğu gibi gübreleme, budama vb. özel tekniklerin öğretimi de gerçekleştiriliyor.
Süs bitkileri ve peyzaj dalında da yine sera ortamı üretim, çelikle üretim, aşı ile üretim, ayırma bölme, tohum ile üretim ve topraksız tarım vb. yöntemler kullanarak üretim yapılması öğretiliyor. Toprağın ekime hazırlanması, gübreleme, çapalama, sulama, budama, ekim yapma, dikim yapma ve hastalık ve zararlı haşerat ile mücadele konularında öğretimler yapılıyor. Ayrıca tek yıllık süs bitkileri, çok yılık süs bitkileri, çim, hobi bahçesi, dikey bahçe ve teras bahçesi yetiştiriciliği, mevsimlik çiçek yetiştiriciliği, sukulent çiçeği tasarımı, sera çiçek yetiştiriciliği ve tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği eğitimi veriliyor.
Tarladan sofralara uzanan geniş yelpazede eğitim faaliyetleri gerçekleştiriliyor
Özel eğitim meslek okullarının tarım alanındaki potansiyellerine bakıldığında, üretim bandında "hayvansal üretim", "meyve", "sebze", "sofra yeşillikleri", "süs bitkileri" ve "tıbbi aromatik bitkiler" kategorileri kendini gösteriyor.
Bu kapsamda hayvansal üretim kategorisinde, 9 bin 600 litre kompost toprağı ve 600 litre solucan gübresi üretildi. Hayvansal ürünler kategorisinde sadece Konya Meram Melike Hatun Özel Eğitim Meslek Okulunda bu yıl itibarıyla 720 adet organik yumurta, 10 adet tavuk ve 10 adet tavşan üretim yapıldı. Kompost toprağının tarımsal üretimde kullanılması sayesinde bu toprağın satışı da yapılarak döner sermaye işletmelerine gelir kaydedildi.
Meyveler kategorisinde, 8 özel eğitim meslek okulu üretim yaptı. Meyve fideleri alt kategorisinde avokado, dut, asma, çilek, elma, ceviz, kestane, badem, erik, şeftali, Antep fıstığı, ahududu ve böğürtlen fidelerinden toplamda 640 adet üretildi. Meyveler alt kategorisinde zeytinyağı, salamura zeytin, yeşil zeytin, kuşkonmaz, üzüm, yenidünya, karpuz, mandalina, çilek, erik ve ejder meyvesi olmak üzere 285 kilogram üretim yapıldığı görüldü.
Sebzeler kategorisinde, 21 özel eğitim meslek okulu üretim gerçekleştirdi. Sebze fideleri alt kategorisinde domates, biber, patlıcan, salatalık ve patates fidelerinden toplamda 30 bin 820 adet üretim yapıldı. Sebzeler alt kategorisinde fasulye, biber, domates, havuç, sarımsak, kabak, bakla, patlıcan, biber, turp, mor lahana, karnabahar, bezelye, salatalık, patates, lahana, pırasa, brokoli, kapya biberi, kıl biber, dolmalık biber, patates ve bamya 54 bin 261 kilogram ve 1.210 adet mısır üretimi sağlandı.
Sofra yeşillikleri kategorisinde, 22 özel eğitim meslek okulunda yoğun üretim görüldü. Bu okullarda toplamda 100 bin 330 adet marul ve 9 bin 970 bağ karalahana maydanoz, roka, fesleğen, meşem, ıspanak, tere, reyhan, pazı, nane ve dereotu üretimi yapıldığı tespit edildi.
Süs bitkileri kategorisinde, 17 özel eğitim meslek okulu üretimindeki ürünler kaktüs, sukulent ve diğer süs bitkileri alt kategorilerinde yoğunlaştı. Kaktüsler alt kategorisinde 39 farklı üründen 20 bin 300 adet üretilirken, sukulentler alt kategorisinde 20 farklı üründen 3 bin 500 adet üretim yapıldı. Diğer tek ve çok yıllık süs bitkileri alt kategorisinde 26 farklı üründen 103 bin 651 adet üretim sunuldu.
Tıbbi aromatik bitkiler kategorisinde ürünler ise Yalova merkez ilçesi Esvet Sabri Aytaşman Özel Eğitim Meslek Okulu ve Konya Meram Melike Hatun Özel Eğitim Meslek Okulu olmak üzere iki okulda üretiliyor. Bu kategoride üretimi yapılan ürünler lavanta, altın çiçek, kuşburnu, gül, ıtır, altın otu , lavanta, köklü nane çeliği, biberiye, çalandula, kekik, ekinezya fidesi ve altın otu olarak dikkat çekiyor. Söz konusu kategoride 5 bin 349 adet fide ve 20 bin adet çelik üretimi yapıldı.
Ürünlerin değerlendirilmesinde bölge paydaşları da rol alıyor
Ürünlerin satışı; başta belediyeler olmak üzere yerel esnaf, yerel pazarlar ve il/ilçe millî eğitim müdürlükleri bünyesindeki okulların okul aile birliklerine yönelik gerçekleştirildi. Üretim yapan okullarda yiyecek içecek hizmetleri alanının bulunması durumunda üretilen ürünler, öncelikle bu alanda ham madde olarak değerlendirildi.
Söz konusu ürünlerin üretiminden ülke genelinde 2022 yılında ortalama 424 bin 685 TL gelir elde edilirke bu gelir, okullardaki makine ve diğer teçhizatın onarımı ve sonraki üretimlere sermaye olarak kullanıldı.
Öte yandan, tarım alanındaki kompost makinelerine ham madde oluşturmak için Kütahya Bahattin Çini Özel Eğitim Meslek Okulu ile Kütahya Belediyesinin anlaşmasıyla pazar yerinde oluşan organik atıklar kompost toprağına dönüştürülerek değerlendirirken Konya Meram Melike Hatun Özel Eğitim Meslek Okulu da evlerde oluşan organik atıklarla seramik çiçek saksılarını değiştirerek çevre ve iklim değişikliğine dikkat çekiyor.
Özel eğitim meslek okulları ile özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilere istihdam öncesi mesleki beceriler kazandırılması amaçlanırken bu yönde meslek edinme atölyelerinde ve işletmelerde uygulamalı olarak çalışmalar düzenleniyor.
Tarım alanında mesleki eğitimlerin kalitesine ve fiziki ortamların standartlarına ilişkin değerlendirmeler ve çalışmalar okul temelli sürdürülüyor. Söz konusu çalışmalar ve değerlendirmeler 11. Kalkınma Planı da dikkate alınarak çağın gerekliliklerine uygun, sektörle bağdaşık, kültürel değerler ve yerel imkânları fırsata çevirebilen okul yapıları oluşturma ve var olanı geliştirme yolunda devam ediyor.
