Page 107 - E-DERGİ MART 02

M
MEVLİDEVLİD BİR ESER, BİR ALİM

V
Vesiletü’n-Necat (Kurtuluş Vesilesi)esiletü’n-Necat (Kurtuluş Vesilesi)

Süleyman Çelebi

ve

Mevlid

Doğmak, doğum zamanı, doğum yeri Başka bir eseri bilinmeyen Süleyman
anlamlarına gelen “Mevlîd” kelimesi, Çelebi’nin mevlidini kaleme almasıyla Müslüman halkın iç âleminde derin tesirler oluşturan bu
özellikle Hz. Peygamber’in doğum za- ilgili yaygın rivayet şöyledir: Onun Ulu- kıymetli eser, aruzun “fâilâtün / fâilâtün / fâilün” kalıbıyla
manı ve doğduğu yeri belirtmek için Cami’de imamlık yaptığı yıllarda bir vâiz kaleme alınmıştır. Mevlid-i Nebî diye de anılan bu büyük
kullanılmıştır. Hz. Peygamber’in doğ- Bakara sûresinin 285. âyetini açıklarken eserin beyit sayısı, Halûk İpekten tarafından 730 beyit
duğu eve “Mevlîd” adının verilmesi ve peygamberler arasında bir fark bulun- olarak tespit edilmiştir.
buranın ziyarete açılmasıyla bu kelime madığını, bu sebeple Hz. Muhammed’in Musiki alanında da önemli bir yere sahip olan Mevlid,
başlı başına Hz. Peygamber’e bağlılı- Hz. Îsâ’dan ve diğer peygamberlerden defalarca bestelenmiş ve asırlarca sürecek olan mev-
ğın bir ifadesi olarak telakkî edilmiştir. üstün olmadığını söyleyince cemaatten lidhânlık geleneğini başlatmıştır. El yazması bazı Mevlid
Mevlîd kelimesi ilk zamanlarda Hz. Pey- bazıları vâize karşı çıkmış, tartışmalar nüshalarında, mısraların yanına o mısralarda takip edil-
gamber’in doğum zamanı ve doğum yeri büyümüş, bu arada Süleyman Çelebi, mesi gereken makam isimlerinin ve seyirlerinin kayde-
olarak kullanılmakla beraber “doğmuş “Ölmeyip Îsâ göğe bulduğu yol / Ümme- dildiği görülmektedir. Mevlid’in daha yazıldığı ilk yıllarda
çocuk” anlamına gelen “Mevlûd” olarak tinden olmak için idi ol” beytini söyle- bestelendiği; hatta ilk olarak bizzat Süleymân Çelebi ta-
da kullanılmış, böylece başlı başına bir miş, halkın çok beğendiği bu beyti, daha rafından bestelendiği ve okunduğu iddia edilmekle bir-
kutlamanın sembol ismi olarak da zikre- sonra büyük bir aşkla Hz. Peygamber’in likte bunu destekleyecek bir delil bulunmamaktadır.
dilmiştir. Türkçede mevlîd, Hz. Peygam- sevgisini terennüm edecek ve onun Eser, yazıldığı dönemden itibaren Osmanlı coğrafyasının
ber’in doğumu, doğum günü, bugünü hayatının bazı bölümlerini içine alacak hemen her yerinde özellikle Hz. Peygamber’in doğum
anma vesilesi ile yapılan törenlerin ismi, şekilde geliştirerek eserini tamamla- günlerinde okunmuş, bestelenmiş, çeşitli dillere çev-
özellikle de Süleyman Çelebi’nin yazdığı mıştır. rilmiş ve nazîreleri yazılmıştır. Ayrıca başta Balkanlar
Vesîletü’n-Necât isimli eserinin adıdır. Süleyman Çelebi; eserini, çeşitli bölüm- olmak üzere çeşitli İslâm ülkelerinde bir ibadet anlayışı
Eser, Bursa’da kaleme alınmıştır ki, bu lere ayırmış ve Münacat, Vilâdet, Risâ- içinde mübarek gün ve geceler yanında doğum, ölüm,
da Hicrî 812 ve Milâdî 1409 tarihlerine let, Miraç ve Rihlet bölümleriyle İslâm sünnet, evlenme, askere gönderme gibi pek çok vesile
tekabül etmektedir. Bütün bu bilgileri, peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ile okutulmaktadır.
eserde bulunan şu beyitten öğreniyo- hayatını, risâletini ve vefatını içli ve çok
ruz: dokunaklı bir üslûpla dile getirmiştir. 107
“Hem sekiz yüz on ikide tarihi Eser, Dua bölümüyle sona ermiştir.
107
Bursa’da oldı tamam bu ey ahi” 107