YES-TR - SU VE ATIK YÖNETİMİ / Atık Yönetimi

Atık Yönetimi

Bina atık yönetiminin Referans Binaya kıyasla iyileştirilmiş olması amaçlanmaktadır. Referans Bina, yeni binalar için herhangi bir katı atık yönetim planının olmadığı ve atıkların türlerine göre ayrılmadan karışık olarak doğrudan Belediye tarafından toplanılması durumunu temsil etmektedir. Mevcut bina için Referans Bina ise binanın iyileştirme yapılmadan önceki mevcut hâlidir.

	Konut		Ofis Binaları		Eğitim Binaları		Oteller		Sağlık Binaları		Alışveriş ve Ticaret Merkezleri		Diğer
	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut	Yeni	Mevcut
Atık yönetim planının hazırlanması	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z	Z
Atıkların yerinde ayrıştırılması, uygun yer ve hacimlerde toplanması	20	20	20	20	20	20	20	20	20	20	20	20	20	20
Ayrıştırılan atıkların geri kullanımının teşviki ve sağlanması ile uzaklaştırılacak atık hacminin azaltılması	10	10	10	10	10	10	10	10	10	10	10	10	10	10
Biyo-bozunur atıkların kompostlaştırılması ile geri kazanılması / kazandırılması, enerji kazanımı	15	15	15	15	15	15	15	15	15	15	15	15	15	15
Yıkıntı atıklarının ayrı biriktirilmesi ve yeniden kullanımın sağlanması	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5
TOPLAM	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50
Z: Gerçekleştirilmesi zorunlu alanı ifade eder.

Atık Yönetim Planının Hazırlanması

Amaç: Bu kriterin temel amacı, binalarda oluşan çeşitli farklı türdeki atıkların nerelerden ve hangi miktarlarda oluştuğunun ve azaltım, yeniden kullanım ve yönetimine dair yöntemlerinin bilinmesinin sağlanmasıdır.

Gereklilikler:

1. Binalarda atık yönetim planlarının hazırlanması.

Yukarıda belirtilen gerekliliğin yerine getirilmesi zorunludur.

Yöntemler: Binanın BYS'de tüm ayrıntıları içerecek şekilde atık yönetim planı yer almalıdır. Binanın faaliyete geçmesi ile birlikte bu yönetim planına uygun şekilde hareket edildiğini değerlendirebilmek adına gerek toplanan ve ayrıştırılan gerekse de binanın geçici depolama alanından mahallî idare sistemine veya çevre lisanslı atık işleme tesisine gönderilecek atık miktarlarına ilişkin veriler BYS'de depolanmalı ve gerektiğinde ilgililere gösterilebilecek düzende kayıtları tutulmalıdır. Binanın geçici depolama alanından mahallî idare sistemine veya çevre lisanslı atık işleme tesisine gönderilecek atık miktarları konusunda tüm veriler toplanmalıdır. Tüm bunlara ilaveten atık yönetimi konusundaki çabalara paralel olarak, ayrıca tadilat, inşaat, yenileme esnasında açığa çıkan malzemelerin geri kullanımının da atık yönetim planında yer alması beklenmelidir. ^

Atıkların Yerinde Ayrıştırılması, Uygun Yer ve Hacimlerde Toplanması

Amaç: Atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi, en az ikili (geri kazanılabilir atıklar ve diğer atıklar için olmak üzere) biriktirme ekipmanlarının sağlanması, uygun yer ve hacimlerde toplanması atık önleme ve azaltımı ile atıkların yeniden kullanımı ve geri kazanımının sağlanması amaçlanmaktadır.

Gereklilikler:

1. Sıfır atık yönetim sisteminin kurulması, kaynağında en az ikili (geri kazanılabilir atıklar ve diğer atıklar) olmak üzere ayrı biriktirilen atıkların birbirleriyle karıştırılmadan toplanmasına ve geçici depolanmasına yönelik altyapının oluşturulması, ortalama hane büyüklüklerine göre ekipman ihtiyacının belirlenerek atıkların toplanması ve Sıfır Atık Yönetmeliği EK-1 listede tanımlanan uygulama takviminde yer alması hâlinde sıfır atık belgesinin alınması,
2. Geri Kazanılabilir Atıkların (GKA) (Cam, Metal, Plastik, Kâğıt/Karton) ayrı biriktirilmesi
3. (GKA) + Elektrik ve Elektronik atıkların (EA) ayrı biriktirilmesi
4. (GKA) + (EA) + Biyo-bozunur Atıkların (BA) (Meyve-sebze atıkları, çay ve kahve posaları, park ve bahçe kaynaklı atıklar) ayrı biriktirilmesi
5. (GKA) + (EA) + (BA) + Bitkisel atık yağların (BAY) ayrı biriktirilmesi
6. Atık Pillerin ayrı biriktirilmesi
7. Tekstil atıkları, Giysilerin ayrı biriktirilmesi
8. Diğer Atıkların (geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar) ayrı biriktirilmesi

Yöntemler: Atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi, yerinde ayrıştırılması, en az ikili (geri kazanılabilir atıklar ve diğer atıklar için olmak üzere) biriktirme ekipmanlarının sağlanması, uygun yer ve hacimlerde toplanması kriterinde binalarda bu amaçla ayrılabilecek alanların mümkün mertebe atığın kaynaklandığı bina içinde/yakınında ayrılmış olması ve ayırma işlemlerinin gerçekleştiriliyor olması ile birlikte ayrı biriktirilen atıkların uygun hacimlerde toplanmasına olanak verecek düzenin bulunması, geçici depolama alanı olması binalarda uygulamaya göre puanlandırılacaktır.

Binalarda oluşan atıklar gruplarına göre ayrılmalı ve uygun yer ve hacimlerde yerleştirilecek ekipmanlarda biriktirilmelidir. Atık grupları aşağıda verilmektedir:

• Geri Kazanılabilir Atıklar (Cam, Metal, Plastik, Kâğıt/Karton)
• Biyo-bozunur Atıklar (Meyve-sebze atıkları, çay ve kahve posaları, park ve bahçe kaynaklı atıklar)
• Bitkisel Atık Yağ, Atık piller
• Elektrik - Elektronik Atıklar (Beyaz Eşya, Pil ve Bataryalar, Cep Telefonu/Bilgisayar)
• Tekstil atıkları, Giysiler
• Diğer Atıklar (geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar)

Geri kazanılabilir atıkları grubunda sıralanan cam, metal, plastik ve kâğıt/karton ayrı ekipmanlarda toplanabilir. Bu atıklar, binanın geçici depolama alanından mahallî idare sistemine veya çevre lisanslı atık işleme tesisine gönderilmelidir. Atık kompozisyonları ve atık miktarları; aylık, mevsimsel ve yıllık olarak tablolarda tutulmalıdır. Düzenli olarak yapılacak ölçümlerde toplanan atık miktarları ve katılım yüzdeleri değerlendirilmelidir. Geçici depolama alanında atıklar etiketlenmelidir. Diğer kolaylıkla biriktirilebilecek olan atık türü elektrik ve elektronik atıklardır. Bunlar için de uygun toplama hacimlerinin bulundurulması puanlamada daha yüksek puanlar alınmasını sağlayacaktır. Genelde biyo-bozunur atıkların ayrıca geri kazanımı sağlanmak üzere mahallî idare sistemine veya lisanslı atık işleme tesisine verilmesi ve bitkisel atık yağların, atık pillerin, giysi, tekstil atıkları ve diğer atıkların da toplanıyor olması puanlamaya olumlu yönde etki edecektir.

Atık yönetimi alt modülü içerisindeki en yüksek değer bu kritere verilmiştir. Atık yönetiminde ayrıştırma en önemli başlangıç aşamasıdır. Bu kriterin derecelendirilmesinde ise ayrı biriktirilebilen atık grupları baz alınacaktır. ^

Ayrıştırılan Atıkların Geri Kullanımının Teşviki ve Sağlanması ile Uzaklaştırılacak Atık Hacminin Azaltılması

Amaç: Atık oluşumunun önlenmesi ve azaltılmasının teşvik edilmesi ve ayrıştırılan atıkların geri kazanımının sağlanması amaçlanmaktadır.

Gereklilikler:

1. GKA ve EA ayrı biriktirilip toplanması,
2. BA'da ayrı biriktirilip değerlendirilmesi

Yöntemler: Ayrı biriktirilen atıkların geri kazanımının sağlanması ile atık azaltımı kriterinde puanlama, binada oluşan atıkların hacminin ayrıştırma ve ön toplama işlemi yapılmaksızın mahallî idareye veya çevre lisanslı atık işleme tesisine verilmesi durumuna göre atık hacminin azalması, ayrı biriktirilen ve toplanan atık gruplarına paralel olarak derecelendirilecektir. Atık karakterizasyonuna bakıldığında, evsel atığın yaklaşık:

• %50'si biyo-bozunur atık,
• %4,77'si cam,
• %8,77'si kâğıt/karton,
• %10,64'ü plastik,
• %1,40'ı metal,
• %13,92'si diğer yanabilen,
• %9,28'i ise diğer yanamayanlar ve diğer atıklardır. ^

Biyo-Bozunur Atıkların Kompostlaştırılması ile Geri Kazanılması/Kazandırılması, Enerji Kazanımı

Amaç: İkili biriktirme sistemine ilave olarak yemek hazırlama aşamasında oluşan atıklar, meyve-sebze atıkları, çay ve kahve posaları, park ve bahçe kaynaklı atıklar gibi biyo-bozunur atıkların ayrı biriktirileceği üçlü sistem kurulması, biyo-bozunur atıkların ayrı olarak biriktirilip toplanarak mahallî idareye veya çevre lisanslı atık işleme tesisine verilmesi ile işlenmesinin önünün açılması ve özendirilmesidir.

Gereklilikler:

1. Biyo-bozunur atıkların ayrı biriktirilip toplanarak mahallî idareye veya çevre lisanslı atık işleme tesisine verilmesi gerekliliğinin yerine getirilmesi hâlinde tam puan alınır.

Yöntemler: Biyo-bozunur atıkların organik madde içeriği olması dolayısıyla, özellikle maddesel geri kazanımın sağlanması ve enerji kazanımı mümkün olabilmektedir. Biyo-bozunur atıkların hane/binadan ayrı biriktiriliyor ve toplanıyor olması ve mahallî idareye veya çevre lisanslı atık işleme tesisine gönderiliyor olması durumunda bu kriterden tam puan alınabilecektir. ^

Yıkıntı Atıklarının Ayrı Biriktirilmesi ve Yeniden Kullanımın Sağlanması

Amaç: Bu kriter tadilat, yıkıntı atıklarının karıştırılmadan ayrı biriktirilmesinin sağlanması ve yeniden kullanımının teşvik edilmesini amaçlamaktadır.

Gereklilikler:

1. Yıkıntı atıklarının ayrı biriktirilmesine yönelik planlamanın yapılması
2. Ayrı biriktirilen yıkıntı atıklarının yeniden kullanımının yer alması, uygulama yol haritası olması/Uygulama örneklerinin yer alması

Yöntemler: Yıkıntı atıklarının ayrı biriktirilmesine yönelik planlama ile yeniden kullanım alternatiflerinin yer alması beklenmektedir. Bu planlamaya yer verilmesi durumunda kritere ait 3 puan, ayrıca uygulama aşamasında izlenecek yolun detaylı anlatılması durumunda 5 tam puan alınabilecektir. ^