Mekanik Tesisat Yalıtımı

Mekanik Tesisat Yalıtımı

Bir binanın ısıtılması veya soğutulması için harcanan enerjinin azaltılmasında mekanik tesisat yalıtımının önemi gözardı edilemeyecek kadar büyüktür. Özellikle binaların ısıtma ve soğutma tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldıkları takdirde sağlanacak enerji tasarrufu önemli boyutlardadır. Bu yüzden mekanik tesisatı oluşturan boruların, tankların, depoların, klima kanallarının, vanaların ve armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılmaları gerekmektedir. Enerji verimliliği için binadaki ısıtma, soğutma veya sıcak su tesisatlarına mutlaka ısı yalıtımı yapılması gereklidir. Tesisat yalıtımında kullanılabilecek çeşitli tesisat yalıtımı malzemeleri bulunmaktadır. Ayrıca verimli ısıtma - soğutma sistemleri tercih edilmeli ve otomatik kontrol teknolojilerinden faydalanılmalıdır.

Tesisatta ısı yalıtımı en genel olarak sıcak hatlarda ısı kaybını soğuk hatlarda ısı kazancını önlemek için alınması gereken tedbirler olarak ifade edilebilir. Tesisat yalıtımı ile enerji kayıp ve kazançlarının yanı sıra hattı oluşturan boruların yoğuşma sebebiyle korozyona uğraması önlenir.

Tesisat Yalıtım Malzemelerinin Temel Özellikleri

Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin büyüklüğünde, yalıtılacak olan yüzey ile ortam sıcaklıkları arasındaki farka ve ısı yalıtım malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden kullanılacak olan yalıtım malzemesinin özelliklerini ve nerelerde kullanılacağını iyi analiz edebilmek gereklidir.

Bir mekanik tesisatın yalıtım malzemesinde aranması gereken özellikler aşağıdaki gibidir:

• Isı iletkenlik katsayısı (λ)
• Buhar difüzyon direnç katsayısı (µ)
• Yangına dayanıklılık
• Uygulama rahatlığı
• Korozyon riskinin az oluşu
• Ekonomiklik
• Dayanım sıcaklığı
• Malzemenin yangın esnasında çıkardığı zehirli gaz miktarı
• Duman yoğunluğu

Tesisatlara Göre Yalıtım Malzemeleri

1. Seramik Yünü: 1800^oC'ye kadar dayanım sağlar ve daha hafiftir. Yanmaz. Enerji kaybını en aza indirir. Isı yalıtımını artırıp, izolasyonun hacmini ve kalınlığını azaltır. Termal şoklara karşı dirençlidir. Vibrasyona karşı dirençlidir. Kolay işlenebilir ve yüksek basma mukavemeti vardır.
2. Taş Yünü: 750^oC sıcaklığa kadar dayanabilir. Su ve buhar difüzyonu geçirmez. Çok yüksek basınca dayanıklıdır. Yanmaz ve kimyasallara dayanıklıdır. Uygulaması kolaydır. Anti bakteriyel olduğu için küf, nem, hastalık ve haşere barındırmaz.
3. Cam Köpüğü: 430^oC dereceye kadar dayanır. Değişik renk ve ebatları mevcuttur. Profilli yapıda üretilebildiği için her köşe ve kuytuyu yalıtabilir. Yangına dayanıklıdır. Ayrıca kullanıldığı alana ısı ve ses yalıtımı da sağlar.
4. Cam Yünü: 250^oC dereceye kadar direnç gösterir. Değişik şekil ve boyutlarda üretilebilir. Fakat yalıtım işlerinde çok tercih edilmez. Genelde akustik ses düzenleme malzemesi olarak kullanılır. Sıcak ve nemli ortamda boyut değiştirmez.
5. Poliüretan Köpük: 110^oC'ye kadar direnç gösterir. Yaşam ömrü uzun ve kolay kullanımlıdır. Isı geçirgenliği düşüktür. Isı köprüsü ve boşluk oluşturmaz. Üzerinde gezilebilir. Uygulandığı tesisat dışarıdan gözükmeyeceği gibi dış etkilerden de mekanik tesisatı korumuş olur. Su geçirmez. Zaman ve işçilikten tasarruf sağlar. Boru yüzeyinin aşınmasını önler.
6. Kauçuk Köpüğü: 95^oC sıcaklıkta dış etkenlere maruz kalsa da bozulma yapmaz. Esnek yapısı sayesinde yüksek sıcaklıklara dayanım gösterir. Buhar difüzyon direnci gösterir.
7. Expande Polistiren / Extrüde Polistiren: 80^oC dereceye kadar dayanım gösteren sert köpüktür. Tek renklidir. En ekonomik ve çevre dostu olan bir malzemedir. Üstün ısı yalıtım özelliğine sahiptir. Kalınlığı incelmez. Bozulma yapmaz. İstenilen şekil ve boyutta üretilebildiği için hiçbir malzeme israfı yapılmadan tesisat izole edilebilir. Hafif bir malzemedir. Sonsuz ömürlüdür.

Bütün bu özellikler oluşturulacak olan tesisatın soğuk, ılık veya sıcak oluşuna göre önem kazanmaktadır.

Isıtma Tesisatının Yalıtımı

Binaların ısıtma tesisatı ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarında kullanılan ısı yalıtım malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve cam yünüdür.

Soğutma Tesisatının Yalıtımı

Soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Kapalı gözenekli malzemelerde ilave bir kaplamaya gerek yoktur. Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumların oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının (µ) yeterince yüksek olmasına, uygun yalıtım kalınlığı seçilmesi ve doğru uygulama detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatında yalıtım uygulamalarında malzemelerin bindirme aralıklarında sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapışkanlı buhar kesici bantlar kullanılmalıdır.

Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç katsayıları aşağıdaki gibidir:

• Hava: 1,0
• Cam Yünü: 1,1
• Poliüretan Köpük: 50 - 100
• Polietilen Köpük: 3000 - 7000
• Kauçuk Köpüğü: 3000 - 7000
• Metal: Geçirmez

Vanaların ve Armatürlerin Yalıtımı

Bir vanayı yalıtmamanın aynı çaplı borudan yaklaşık 3 - 4m'yi yalıtmamakla aynı olduğu ve bu vanadan olan ısı kaybının 3 - 4m borunun ısı kaybına eş değer olduğu gözden kaçırılmamalıdır.

Vana ve diğer armatürlerin yalıtımları şimdiye kadar galvaniz sacdan kutu yapılarak bunların içerisine camyünü ya da taşyünü doldurularak yapılmaktaydı.

Fakat bu yöntem vananın bakımını zorlaştırdığı gibi herhangi bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmaktaydı. Günümüzde vana yalıtımları için demonte edilebilen yalıtım ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacı ile kullanılmaktadır.

Mekanik Tesisat Sisteminin İyileştirilmesi

Mevcut binalarda çatı ve duvarlara ısı yalıtımı yapılması ve pencere sistemlerinin iyileştirilmesi ile mekanik tesisatta yapılan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı, yazın ise kazancı azalacaktır.

Bu ısı kaybı / kazancındaki azalmanın binada tüketilen yakıt miktarlarında bir tasarruf sağlayabilmesi için ısıtma sistemi tarafından algılanabilmesi gereklidir.

Bu nedenle bu binalarda var olan mekanik ısıtma ve soğutma sistemlerinin iyileştirilmesi şarttır. Bu iyileştirme aşağıdaki maddelerin uygulanmasıyla yapılır:

1. Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca gazı analizi yaptırılarak, kazan-brülör ayarlarına müdahele edilmeli, sistem performansı kontrol altında tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol periyodik ve daha sık yapılmalı, kazan-brülör sisteminin kontrolü mutlaka yapılmalıdır.
2. Katı yakıt yakan kazanların ön duman kapakları, arka duman sandığı bağlantıları ile patlama kapağının amyant fitillerle basit olarak contalanması suretiyle hava sızdırmaz hâle getirilmesinin yanma verimine olumlu etkisi vardır.
3. Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi kullanılmalıdır.
4. Merkezî ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonu otomatik kontrol sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatları veya termostatik radyatör vanaları ile donatılmaları gereklidir. Merkezî ısıtma veya klima sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tebdirler alınmalıdır.