Aydınlatma

Aydınlatma

Türkiye'de üretilen toplam elektriğin %25'i aydınlatmada kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılmakta olan akkor flamanlı lambalar elektrik enerjisinin %95'ini ısıya çevirmekte, sadece düşük bir kısmını ışığa dönüştürerek aydınlatma sağlamaktadır. Ampulle aydınlatmada yaşanan olumsuzluklardan biri de sıcak mevsimlerde ampullerden kaynaklanan ilave sıcaklığı gidermek için klima kullanımı ihtiyacının artmasıdır.

İç mekanlarda kullanılan ve eski teknikleri içeren aydınlatmalar, elektrik faturalarında büyük artışa neden olurken aydınlatma konusunda ise oldukça yetersiz kalıyor. Aydınlatma dünyasının geleceği olarak gelişimine hızla devam eden LED ise ("Light Emitting Diode", Işık Yayan Diyot), yarı iletken, diyot temelli, ışık yayan bir elektronik devre elemanıdır. 1920'lerde Rusya'da icat edildi ve 1962 yılında Amerika'da pratik olarak uygulanabilen elektronik bir bileşen hâline getirildi.

Algılarımızın %80'i görsel yolla sağlanmaktadır. Bu amaçla aydınlatma her şeyden önce görsel fonksiyonların gerçekleşmesi için gereklidir. Fizyolojik ve psikolojik etkileri göz önüne alınarak gerçekleştirilen bir aydınlatma konforlu bir ortam oluşturmalıdır. Bunların dışında yaptığı görsel etki ile aydınlatma prestij ve güvenlik arttırıcı bir unsurdur.

Aydınlatmanın, ticari binalardaki elektrik enerjisi tüketimi içerisinde hatırı sayılır bir payı vardır. Enerjinin etkin kullanılması gereken günümüzde, tüm diğer tüketim kalemlerinde olduğu gibi aydınlatmada da minimum enerji tüketimi ile maksimum verimin alınması gerekmektedir.

Otomatik kontrol sistemleri, hareket sensörleri, ışık sensörleri, zaman saatleri ve gaz deşarjlı lambalarda tasarruf sağlayan modüller ile tasarruf ve konfor bir arada sunulmaktadır.

Isıtma ve soğutma sistemlerinden sonra gelen en büyük enerji tüketim kaynağı aydınlatma sistemleridir. Tüketilen elektrik enerjisinin her alanda ciddi orandaki rakamları aydınlatma sistemlerinde ekonomik çözümlerin ve tasarruf yöntemlerinin gerekliliğini açıkça ortaya koymaktadır. Birkaç basit önlem alınarak önemli oranlarda elektrik tasarrufu sağlanabilinir. Bu tedbirlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

1. Yüksek verimli lambalar tercih edilmelidir. Bu tercih yüksek lümen/watt oranına (etkinlik faktörü) göre yapılmalıdır (Tipik akkor bir lambanın lümen/watt oranı 15/1 iken LED bir lambanın oranı 95/1'dir).
2. Kullanılmayan alanlar aydınlatılmamalı, bulunulan ortamdan ayrılırken lambalar kapatılmalıdır.
3. Gün ışığından mümkün olduğunca faydalanılmalıdır. Odalar doğal aydınlık avantajını daha iyi kullanacak şekilde düzenlenmelidir. Pencere yakınına masa ve sandalye yerleştirerek elektrik faturalarında azalma sağlanabilir.
4. Aydınlatma armatürlerinin periyodik bakımları yapılmalıdır. İyi yapılmayan bakım sonucunda lamba üzerinde biriken tozlar faydalı ışık miktarını azaltır. Kirli ve tozlu armatürler ışığın bir kısmını yutarak verimsiz aydınlatmaya neden olurlar.
5. Lamba ışık çıktısı verimli olarak kullanılmalıdır. Aydınlatılması gereken yüzeylere lamba ışık çıktısı maksimum oranda ulaşmalıdır.
6. Zamanlayıcılar, fotoseller ya da yaklaşım sensörleri vasıtasıyla aydınlatmanın kontrol edilmesi, enerji tasarrufu açısından önemlidir.

7. Duvarlar ve tavanlar açık renkli boya ile boyanmalı, dekorasyon eşyaları mümkün olduğunca açık renk seçilmelidir.
8. Çalışırken masa lambası kullanılmalıdır.
9. Enerji kaybına engel olmak için halojen ve normal ampuller yerine, LED ampuller kullanılmalıdır.
10. Akkor flamanlı lamba yerine LED lamba kullanımı %85'e varan enerji tasarrufu sağlar.
11. Yüksek katlı binalarda 2 veya 3 katı aydınlatacak şekilde merdiven otomatiği seçilmeli, aynı anda 4 veya daha fazla katı aydınlatan merdiven otomatiği sistemine ilaveler yapılmalıdır. Fotoselli yapılar tercih edilmelidir.
12. Yol aydınlatmasında, yüksek basınçlı cıva buharlı lambalar yerine, yüksek basınçlı sodyum buharlı lambalar kullanılırsa, aynı aydınlık düzeyinde yaklaşık %60 tasarruf sağlanır.
13. Bahçe ve çevre aydınlatmasında ise yüksek basınçlı cıva buharlı lambalar yerine, alçak basınçlı sodyum buharlı lambalar tercih edilirse, aynı aydınlık düzeyinde yaklaşık %70 enerji tasarrufu elde edilebilir.
14. Tüm lambaların ışık çıktıları zamanla azalır. Işık çıktıları azalan yani verimleri düşen lambaların yenileriyle değiştirilmesi gerekir.

Düşük güç tüketimine sahip olmaları, uzun yıllar boyunca sorunsuz çalışabilmeleri, dayanıklı ve çevreci olmaları ve verimli olmaları nedeniyle LED'ler artık vazgeçilmez ışık kaynakları olarak görülmektedirler.